Goethe-Institut Rotterdam, 11 juni 2021
Hier en nu wordt de tijden opgeschud! De organisatoren van deze tentoonstelling wachtten geduldig af om hun laatste expositie te kunnen houden. Übergangsweise ging in de tussentijd gestaag voort en realiseerde momenten van bezinning met 7 online presentaties en Fenster expo’s met gastkunstenaars.
De titel van de tentoonstelling #West#Oost is een geografische aanduiding of constatering, maar kan ook duiden op oosterse en westerse kunst, of op de uitersten van het dagritme, maar vandaag slaat het ook op Henning Rosenbrock. Na 12 jaar en 7 maanden is hij vertrokken van Rotterdam naar Enschede. Weemoed waait op.
De tijd wordt opgeschud? We staan op een keerpunt. Voor de laatste keer toont AppendiX met Übergangsweise grafische kunst, de kunst van de druk, de kunst van de bedrukking. De stichting leeft voort, de kunstenaars werken voort, maar zij zullen niet meer op deze plek hun gedeelde kunde en interesse tonen.
Als iets ten einde loopt vragen we ons af wat het was, dat er was. Wat hebben we in de afgelopen 12 Übergangsweise-Ausstellungen gezien, wat greep ons destijds aan? Weten we nog wat ons betoverde in de lange, dalende gang met knik en de vierkante prachtzaal? Vaak werden we geconfronteerd met de meest uiteenlopende grafische technieken en uitdrukkingsvormen. Iedere keer was het een avontuur, waaraan een avontuur van de leden van AppendiX voorafging. De exposities waren ongetwijfeld na het werk in de ateliers, de uitkomst van lang overleg, voorafgegaan door belangstelling voor de techniek én voor collega-kunstenaars. Dat spreekt niet vanzelf, wil ik graag benadrukken. AppendiX bestaat omdat de leden zich op de hoogte stellen van de avonturen in andermans atelier.
Wat greep ons aan, of liever wat greep mij aan?
Het is altijd om de magie van de druk te doen. De omweg naar het beeld via de druk veroorzaakt geheimen. De kijker wordt teruggeworpen op de essentie van beeldmaken, misschien zelfs de oorsprong van de drukkunst. Ik mag wel zeggen een verademing in het digitale tijdperk. De indruk van de drager op het reliëf van bijvoorbeeld papier is niet te vertalen, niet te fotograferen. De indruk die dat op ons achter laat is uniek. En ook dat is de magie van grafiek: elke afdruk is een origineel.
Ik moffelde het begrip tijd in de inleidende woorden, omdat ik vandaag, misschien alleen vandaag, de rode draad van de tijd door de getoonde werken zie lopen.
Patrick Mangnus
Bijvoorbeeld met pagina’s uit de Atlas van Fouquet uit de 18 eeuw, herdruk 20 eeuw, die tot reliëfs worden gecompileerd, waarin de technieken over elkaar heen buitelen. We worden het verleden van oude ambachtelijke druktechnieken ingetrokken en ontdekken nieuwe, uitgesproken beelddragers die gestapeld, versneden, gedrukt, beschilderd, gecollageerd worden tot een boek, -of wandreliëf. Bokkensprongen in de tijd.
Erik Kok
En dan naar de ± achtste eeuw van onze jaartelling, toen in China men het porselein leerde maken. Twee bewerkingen van een jeugdfoto worden op porselein overgezet; ogen open en ogen dicht! Wel of niet aanwezig zijn, wel of niet in de tijd staan? Schaaltjes als oogopslag, minder dan een seconde. Gezichtsbedrog of zelfbegoocheling?
Inez Odijk
Is dit vroeger? Is dit nu? Wij stappen de nabeelden in, volgen de vijf paden met dichtbegroeide, rijke vegetatie en schemerige lichtval. Is dit het pad van onze jeugd, onze fantasie, een pad uit de oertijd of uit de futuur? Is er toekomst voor uitbundig groen of ragt en jakkert de mens alle paden aan gort? Nu staan we als kijker hier, in het nu.
Rudi Bastiaans
‘s Avonds als iedereen naar huis is en de poort gesloten, breekt het uur van de mythologische Kairos aan, de kiezer van het juiste moment. De stoelen geven elkaar shows. Ze grijpen het kritieke, scherp onderscheidende moment. De zeefdrukken komen tot leven in bewegingen, maar de stoelendansen lijken evenwel onder statische spanning te staan.
Monique van Wensveen
De tijd te sturen, al is er geen greep op te krijgen, is de gelukkigste paradox. Aan de cyanotypes, de blauwdrukken, wordt geschrapt, geschaafd en belicht om gestalte te geven aan de wezenskern: verandering, aantasting, ouderdom, verval. Maar is het beeld niet eeuwig jong totdat het vergaat? Tijd is alom. Vooruit, als ook achteruit.
Henning Rosenbrock
Chronos heeft zijn werk gedaan. Het theater des levens is begonnen: knarsend, wrikkend, gillend en stinkend. Het autokerkhof als apenrots als eenheid van tijd, plaats en handeling verwijst evenwel naar de verschillen tussen natuurtijd en mensentijd. Al zijn wij het uiteraard nooit zelf, de apen op de afvalberg, we zijn op zijn minst verwant.
De expositieserie Übergangsweise verwisselt het tijdelijke voor het eeuwige.
Hartelijk dank voor de vele invitaties om te kijken en te spreken, lieve AppendiX-leden; Inez Odijk, Henning Rosenbrock en Monique van Wensveen.
Er breekt een nieuwe tijd aan, die van: Passages en passant, met de curatoren Marco Douma en Kathrin Wolkowicz.
En dankjewel Claudio Curio voor de ruimte en de tijd.
© Landa van Vliet, juni 2021
